Amalia melancholia, η βασίλισσα των φοινίκων

 

Ένα ζωντανό έκθεμα φυσικής και πολιτικής ιστορίας

 

Πόσα φυτά να φυτέψει κανείς για να καλοπιάσει το σύμπαν και να τον λυπηθεί; Η γυναίκα ως αξιοθέατο – πεδίο πειραματισμού, ως αφύσικο ον που αδυνατεί να αναπαράξει το είδος της και να διεκπεραιώσει την ύψιστη αποστολή της.

 

Αν η βασίλισσα Αμαλία ήταν φυτό, θα της έδιναν το όνομα Amalia melancholia. Η ίδια ευχήθηκε να της δώσει η ιστορία τον τίτλο της βασίλισσας των φοινίκων. 

 

Η παράσταση

 

Η παράσταση βασίζεται στις 887 επιστολές της βασίλισσας Αμαλίας προς τον πατέρα της, σε μαρτυρίες που βρίσκονται διάσπαρτες στην εκτεταμένη βιβλιογραφία και στα απόρρητα έγγραφα των γιατρών που ασχολήθηκαν με την περίπτωση της ατεκνίας της. 

 

Οι σκέψεις της Αμαλίας, όπως τις κατέγραψε η ίδια στις επιστολές, αναδύονται συνειρμικά. Μια κόρη απευθύνεται στον πατέρα της, μοιράζεται μαζί του τις αγωνίες, τις χαρές, τις ελπίδες και τις απογοητεύσεις της. Του μιλάει για τις δυσκολίες προσαρμογής, το πολιτικό κλίμα, τη λαχτάρα για τη γέννηση ενός παιδιού, τη λατρεία προς το πρόσωπό του, την αφοσίωση στον Όθωνα, το πάθος με τον μαγικό κόσμο των φυτών και των ζώων, τους μοναδικούς αληθινούς συνομιλητές της, και, φυσικά, τη δημιουργία του Κήπου.

 

Η ατεκνία και ο Κήπος

 

Οι σύγχρονες ιατρικές μελέτες αποδίδουν την ατεκνία της σε μια αφανή απλασία, μια έλλειψη, η οποία αν γινόταν γνωστή εκείνη την εποχή, η πρώτη βασίλισσα της Ελλάδας θα θεωρούνταν  ένα τέρας, ένας κακός οιωνός για τη λαμπρή επανεκκίνηση του ελληνισμού. Άλλη γυναίκα στην περίπτωσή της θα γινόταν έκθεμα ανατομίας, νούμερο σε τσίρκο ή μια αξιοπερίεργη υπόθεση ιατρικών σχολών. 

 

Οι θεραπείες που της επέβαλλαν γιατροί, επιστημονικοί σύμβουλοι, σκιντζήδες και ιατροσοφιστές κράτησαν δεκαέξι χρόνια. Ακόμη και νεκρό, το σώμα της Αμαλίας υποβλήθηκε, κατόπιν εντολής, σε νεκροψία, προκειμένου να διαλευκανθεί το ζήτημα της ατεκνίας της. Ωστόσο επίσημο έγγραφο δεν βρέθηκε ποτέ. Η εξέταση της πενηνταεξάχρονης γυναίκας αποκάλυψε, ίσως, ευρήματα τα οποία κρίθηκε σωστό να αποσιωπηθούν.

 

Η αποτυχία της να προσφέρει ένα παιδί στον λαό είχε επιπτώσεις στο ζήτημα της  παλιγγενεσίας και στην αποκατάσταση της πολιτικής σταθερότητας στο ταραχώδες νεογέννητο κράτος. Η απουσία του συνετέλεσε στην όξυνση της λαϊκής δυσαρέσκειας και στην έξωσή του βασιλικού ζευγαριού από την Ελλάδα.

 

Ωστόσο, από το όραμα, την επιμονή και κυρίως την αγάπη της Αμαλίας, γεννήθηκε ένα  διαφορετικό παιδί, ένας Κήπος. Κανείς δεν πίστευε ότι ήταν δυνατόν να συμβεί αυτό το θαύμα στην κατάξερη και ρημαγμένη Αθήνα των μέσων του 19ου αιώνα. Αγαπούσε τα αειθαλή φυτά και τους φοίνικες, κυρίως τις Ουσινγκτόνιες, γιατί της θύμιζαν αρχαιοελληνικούς κίονες. Τις έφερε στην Ελλάδα για να ομορφύνει το μοναδικό παιδί που έκανε, τον σημερινό Εθνικό Κήπο.

 

Σε αυτόν τον Κήπο, παρά τις τόσες προτομές επιφανών ανδρών, δεν υπάρχει ούτε μία προτομή, ούτε μία επίσημη αναφορά, στη γυναίκα που τον ονειρεύτηκε και τον δημιούργησε. 

 

Σημειώνει η σκηνοθέτις της παράστασης: 

 

Το όνομα Amalia melancholia παραπέμπει σε λατινική ονομασία φυτού. Η Amalia melancholia είναι μία γυναίκα μεταξύ μυθοπλασίας και ιστορίας, μεταξύ νεότητας και γήρατος, μεταξύ στειρότητας και γονιμότητας. Ένα ζωντανό μουσειακό έκθεμα υπό παρακολούθηση με σκοπό την αναπαραγωγή. Ένα σώμα σε μια κατάσταση δημιουργικής μελαγχολίας, ανοικτό σε μεταμορφώσεις, που βρίσκει τελικά τη δική του γραμμή φυγής προς μία άλλη διάσταση, πέραν των οικείων κοινωνικών συνόρων κι επιταγών. 

 

Η Αμαλία δεν είναι μόνο μια στολή από γαλάζια φόδρα κι ένα βυσσινί ζακετάκι με χρυσά σιρίτια. Αποκτά υπόσταση, παίρνει μορφή. Εκπληρώνει την αποστολή της και διαιωνίζει το είδος της, γίνεται Κήπος. Μπορεί η βασιλεία να μην ταίριαξε ποτέ με τις καταβολές αυτού του τόπου και των ανθρώπων του ∙ ας αναγνωρίσουμε, όμως, στην Αμαλία το αληθινό της βασίλειο και ας της δώσουμε, αυτό που η ίδια ευχήθηκε, τον τίτλο της βασίλισσας των φοινίκων.

 

Γιατί, μια βιογραφία δεν είναι μόνο τα πραγματικά, ιστορικά γεγονότα μιας ζωής. Δεν μπορεί να είναι μόνο αυτά. Μια βιογραφία είναι ακόμη όσα φαντάστηκε κανείς, όσα άφησε ανολοκλήρωτα, όσα έχασε, όσα θυσίασε, όσα επιθύμησε με πάθος αλλά δεν τα απέκτησε ποτέ. Είναι τα σχέδια ζωής που εκπληρώθηκαν, τα σχέδια ζωής που απέτυχαν και αυτά που βγήκαν όλα πλάνες.

 

_ _

 

Τα αποσπάσματα των επιστολών βασίζονται στις «Ανέκδοτες επιστολές της βασίλισσας Αμαλίας στον πατέρα της, 1836 – 1853» (δίτομο), μετάφραση Βάνα & Μίχαελ Μπούσε, εκδ. Βιβλιοπωλείον της ΕΣΤΙΑΣ.

 

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ 

Σκηνοθεσία – Δραματουργία : Ζωή Χατζηαντωνίου

Σκηνικό: Εύα Μανιδάκη

Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη

Μουσική : Σταύρος Γασπαράτος σε συνεργασία με τον Γιώργο Μιζήθρα

Βίντεο: Παντελής Μάκκας

Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης

Ερμηνεύουν: Έμιλυ Κολιανδρή, Ρίτα Λυτού

 

Σύμβουλος δραματουργίας: Λουίζα Αρκουμανέα

Βοηθός σκηνοθέτιδας: Στέλλα Ράπτη

Βοηθός σκηνογράφου: Μαρία Καλοφούτη

Βοηθός φωτιστή: Εβίνα Βασιλακοπούλου

Βοηθός ενδυματολόγου: Ιφιγένεια Νταουντάκη

Περούκες: Κωνσταντίνος Σαββάκης

 

Διεύθυνση παραγωγής: Κωνσταντίνα Αγγελέτου

Βοηθοί οργάνωσης παραγωγής: Γιώργος Γερανάκης, Υακίνθη Τσούρα

Εκτέλεση παραγωγής: Quadrat

 

Φωτογραφίες: Alex Kat

Μακιγιάζ φωτογράφησης: Σίσσυ Πετροπούλου

 

Η παράσταση επιχορηγείται από το ΥΠ.ΠΟ.Α

_ _

 

Πρεμιέρα: Παρασκευή 11 Φεβρουαρίου, 20.30

Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Πέμπτη και Παρασκευή 20.30, Σάββατο και Κυριακή 20.00

Τιμές εισιτηρίων:  Γενική είσοδος 15€, Φοιτητικό / Νεανικό 12€,  Άνω των 65 / Πολύτεκνοι / ΑΜΕΑ / Ομαδικά εισιτήρια 8€, Κάρτα ανεργίας Πέμπτη και Παρασκευή 8€

Διάρκεια παράστασης: 90 λεπτά

Δημοτικό Θέατρο Πειραιά – Σκηνή Ωμέγα